Konferencja Hevelius 2011 – Sesja 3 – Richard L. Kremer
Temat: Astronomia i kalendarze w Gdańsku w latach 1540-1700.
W 1540 roku młody nauczyciel z Gdańska wydał pierwszy kalendarz roczny (prognostyk astrologiczny), obliczony na podstawie tablic astronomicznych przygotowanych przez Mikołaja Kopernika. Nieduży traktat wydrukował Franz Rhode, w którego gdańskiej oficynie wcześniej ukazało się dzieło Jerzego Joachima Retyka Narratio prima. Gdańsk nie był wielkim ośrodkiem drukarstwa i następny gdański kalendarz wydano dopiero w 1573 roku. Odtąd jednak miejscy drukarze już regularnie publikowali kalendarze roczne i prognostyki. Zachowało się blisko 150 wydań gdańskich kalendarzy z lat 1540-1700, których autorami byli miejscowi astronomowie, lekarze, duchowni i astrolodzy. Niniejsze wystąpienie będzie poświęcone:
1) przeglądowi gdańskich kalendarzy,
2) porównaniu ich z kalendarzami wydawanymi w innych miastach północnej Europy,
3) analizie zmieniających się teorii astronomicznych (alfonsyńskiej, kopernikańskiej, Tychona Brahego, Keplera), wykorzystywanych w kalendarzowych obliczeniach, zwłaszcza zaćmień.
Kalendarze są nieocenionym źródłem wiedzy o lokalnych praktykach astronomicznych dnia codziennego.
materiał w języku angielskim
, czas trwania: 29:15
Richard L. Kremer (Dartmouth College, Hanover, USA):
Astronomy and Calendar-Making in Gdańsk from 1540 to 1700
In 1540, a young schoolteacher in Gdansk issued the first annual calendar, or astrological practica, computed from astronomical tables prepared by Copernicus. The small treatise was printed by Franz Rhode, the same Gdansk printer who earlier that year had printed Rheticus’s Narratio prima. Never a major center for printing, Gdansk would not see its next locally printed calendar until 1573. But thereafter, the city’s few local printers would regularly publish annual calendars and practica. For the years from 1540 through 1700, nearly 150 editions of Gdansk calendars are extant, authored by local astronomers, physicians, clergymen and astrologers. This paper will:
1) survey this Gdansk calendar production,
2) compare these imprints with those issued by printers in other northern European cities,
3) analyze the changing astronomical theories (Alfonsine, Copemican, Tychonic, Keplerian) employed to compute the astronomical content, especially eclipses, of the calendars.
Such calendars, it will be argued, offer deep insights into local, quotidian astronomical practices.
