LXXXV Kawiarnia Naukowa – 26.03.2015

85 Kawiarnia Naukowa Bałtyckiego Festiwalu Nauki.

prof. dr hab. Anna Szaniawska (Uniwersytet Gdański), wykład pt.: „”Gatunki obce w Morzu Bałtyckim – zagrożeniem czy szansą?”

Zapowiedź relacji:

Proces powszechnej globalizacji ma swoje odzwierciedlenie i skutki nie tylko w ekonomii, i gospodarce człowieka, ale powoduje również niespotykane do tej pory zmiany w przyrodzie. W ciągu ostatnich lat obserwuje się masowe, spowodowane działalnością człowieka, przemieszczanie się organizmów wodnych, pojawianie się gatunków obcych w nowym dla nich środowisku. Zawsze pierw-sza reakcja jest negatywna, bo pojawił się ktoś „Obcy”. Kolejna jest obawą, że jak obcy to na pewno nastąpi inwazja, która zaburzy istniejącą równowagę i zagrozi homeostazie poprzez wpływanie na rodzimą różnorodność gatunkową. Powstały pojęcia „śmieci biologiczne” czy „xenoróżnorodność”. Czy rzeczywiście słusznie?

Bałtyk poddany jest silnym działaniom antropogenicznym. Ze względu na swoją krótką historię (około 10 000 lat) i niewielką ilość gatunków jest morzem bardzo sprzyjającym zasiedlaniu przez nowe organizmy. W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat zasiedliło go ponad 100 nowych gatunków pochodzących głównie z wód przybrzeżnych Ameryki Północnej, rejonu pontokaspijskiego czy wybrzeży Oceanu Indyjskiego. Dostawały się z wodami balastowymi statków, były przywożone w celach hodowlanych czy akwarystycznych. Wszystkie te gatunki charakteryzują się dużą plastycznością fizjologiczną i szerokim zakresem tolerancji w stosunku do czynników środowiskowych. Z reguły są wszystkożernymi eurytopami, odpornymi na zanieczyszczenia. Każdy z tych gatunków może mieć wpływ na funkcjonowanie biocenoz oraz na gatunki rodzime. Stąd ważne jest, aby rolę i znaczenie każdego nowo pojawiającego się taksonu rozpatrywać indywidualnie, a nie z góry zakładać, że jak obcy to z pewnością wywoła szkody w naszym regionie. Szereg gatunków, które w przeszłości zasiedliły Morze Bałtyckie dzisiaj stanowi integralną część jego ekosystemu. Dlatego może zmienić podejście i zadać następujące pytanie: jeżeli są one wszędzie, to może powinniśmy wykorzystać je dla naszych celów?

Skrót relacji:

długość materiału: 13:47

Anna Szaniawska, prof. dr hab., absolwentka Biologii Morza, z doktoratem i habilitacją z oceanologii na Uniwersytecie Gdańskim. Od 1997 r. profesor zwyczajny. Wieloletni pracownik tej uczelni, obecnie pełniąca funkcję kierownika Zakładu Ekologii Eksperymentalnej Organizmów Morskich, wcześniej prodziekan Wydziału Biologii, Geografii i Oceanologii ds. studenckich, dyrektor Instytutu Oceanografii UG, prorektor UG ds. kształcenia. Jest twórcą szkoły ekofizjologii na Uniwersytecie Gdańskim. Jej zainteresowania naukowe dotyczą wpływu czynników biotycznych i abiotycznych na podstawowe procesy życiowe bezkręgowców. Jest autorką licznych publikacji wydanych przez recenzowane czasopisma naukowe z listy filadelfijskiej, jak np. Marine Ecology Progress Series, Marine Biology, Marine Freshwater Behavioral Physiology i inne. W jej dorobku naukowym znajdują się również książki: Skorupiaki Bałtyku, rozdziały w książkach: Biogeochemical Cycling and Sediment Ecology, współautorstwo rozdziału w książce Ecology of Baltic Coastal Waters. Osoba o niespożytej energii i zaangażowaniu w proces dydaktyczny uniwersytetu, jak również w koordynację wielu międzynarodowych projektów naukowych. Członek wielu organizacji i komitetów naukowych, zarówno krajowych jak i zagranicznych, w tym Rady Nauki Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, a także komitetów redakcyjnych czasopism: Oceanologia oraz Oceanological and Hydrobiological Studies. Pierwszy kierownik i współorganizator Koła Naukowego Oceanografów na UG. W 2014 r. otrzymała Medal im. Profesora Kazimierza Demela za wybitne osiągnięcia naukowe i organizacyjne w badaniach oraz w popularyzacji wiedzy o morzu. Podczas XVIII Międzynarodowych Targów w Krakowie książka „Skorupiaki Bałtyku” Jej autorstwa zdobyła główną nagrodę w kategorii „Najlepszy podręcznik i skrypt akademicki”.

Pełna relacja:

długość materiału: 61:30
______________________________________

Do Kawiarni Naukowej zapraszamy w każdy ostatni czwartek miesiąca , o godz. 18:00 do Hotelu Rezydent w Sopocie, Plac Konstytucji 3 Maja 3.

Wstęp do Kawiarni Naukowej jest wolny.